ترخیصیه چیست آموزش صفر تا صد نکات و تفاوت آن با بارنامه

ترخیصیه چیست؟ آموزش جامع صفر تا صد نکات و تفاوت آن با بارنامه

در فرآیند پیچیده‌ی واردات، یکی از کلیدی‌ ترین اسنادی که مسیر آزادسازی کالا از گمرک را هموار می‌کند، ترخیصیه (Delivery Order) است. این سند شاید در نگاه اول تنها یک برگه ساده به نظر برسد، اما در واقعیت، نقش آن به اندازه‌ای مهم است که بدون آن، کالا حتی یک متر از انبار گمرک خارج نخواهد شد.

در این مقاله از آوین تجارت، یکی از شرکت‌های پیشرو در زمینه‌ی ترخیص کالا از گمرکات بندرعباس، تهران و بوشهر، به‌ صورت گام‌ به‌ گام بررسی می‌کنیم که ترخیصیه چیست، چه کاربردهایی دارد، چگونه صادر می‌شود و چه تفاوتی با بارنامه دارد.

برای دریافت مشاوره تخصصی و سریع در زمینه ترخیص کالا، همین حالا با کارشناسان ما در آوین تجارت تماس بگیرید و روند ترخیص خود را با اطمینان آغاز کنید.

مفهوم ترخیصیه و جایگاه آن در فرآیند ترخیص کالا

ترخیصیه سندی رسمی است که توسط شرکت کشتیرانی یا نماینده‌ی قانونی آن صادر می‌شود و به صاحب کالا (Consignee) یا نماینده‌اش اجازه می‌دهد کالا را از انبار گمرک تحویل بگیرد. صدور این سند به معنای این است که گیرنده‌ی کالا کلیه تعهدات خود نسبت به شرکت حمل‌ و نقل را انجام داده، تمامی هزینه‌های کرایه، دموراژ و خدمات بندری را پرداخت کرده و هیچ مانع مالی یا حقوقی برای تحویل کالا وجود ندارد.

به‌ بیان ساده‌ تر، ترخیصیه همان مجوز رسمی تحویل کالا از شرکت حمل‌کننده به واردکننده است.

تا زمانی که این مجوز صادر نشود، گمرک اجازه‌ی انجام مراحل نهایی ترخیص را صادر نمی‌کند. حتی اگر سایر اسناد از جمله بارنامه، قبض انبار یا ثبت سفارش آماده باشند، نبود ترخیصیه موجب توقف کامل فرآیند می‌شود.

فرآیند صدور ترخیصیه از ابتدا تا دریافت

فرآیند صدور ترخیصیه معمولاً از لحظه‌ای آغاز می‌شود که کشتی حامل کالا وارد بندر می‌شود و عملیات تخلیه در انبار گمرک انجام می‌گیرد. در این مرحله، شرکت کشتیرانی فهرست بارها (Manifest) را به گمرک ارائه می‌دهد و گیرنده کالا برای دریافت ترخیصیه باید مراحل زیر را طی کند:

1. دریافت قبض انبار از گمرک:

پس از تخلیه کالا، انبار گمرک قبض انبار را صادر می‌کند که حاوی شماره کانتینر، وزن ناخالص، نوع کالا و محل نگهداری است.

2. تسویه‌ حساب مالی با شرکت حمل‌ و نقل یا کشتیرانی:

واردکننده باید کلیه هزینه‌های حمل، THC (Terminal Handling Charge)، دموراژ (در صورت وجود تأخیر در بازگرداندن کانتینر)، هزینه صدور ترخیصیه و سایر عوارض بندری را پرداخت کند.

3. ارائه مدارک به شرکت کشتیرانی:

مدارک لازم شامل بارنامه، قبض انبار، کارت بازرگانی، معرفی‌نامه رسمی از شرکت واردکننده و گواهی پرداخت هزینه‌ها است.

4. صدور ترخیصیه توسط شرکت کشتیرانی:

پس از بررسی مدارک و تسویه کامل حساب، شرکت کشتیرانی ترخیصیه را به نام گیرنده مندرج در بارنامه صادر می‌کند. این سند معمولاً دارای مهر و امضای رسمی و شماره سریال اختصاصی است.

در بنادر مهم کشور مانند بندرعباس و بوشهر، صدور ترخیصیه گاهی به‌ صورت الکترونیکی نیز انجام می‌شود تا زمان ترخیص کاهش یابد.

اجزای اصلی ترخیصیه

هر ترخیصیه شامل بخش‌هایی است که باید با اطلاعات سایر اسناد گمرکی تطبیق کامل داشته باشد. مهم‌ ترین اجزا عبارت‌اند از:

۱.نام و نشانی شرکت کشتیرانی صادرکننده

۲.نام گیرنده کالا (Consignee)

۳.شماره بارنامه و شماره کانتینر

۴.شرح کالا، وزن، و تعداد بسته‌ها

۵.بندر مبدأ و بندر مقصد

۶.تاریخ صدور ترخیصیه

۷.مهر و امضای شرکت کشتیرانی

۸.شرایط خاص یا محدودیت‌های تحویل کالا

وجود هرگونه مغایرت در این اطلاعات ممکن است باعث توقف پرونده در گمرک و تحمیل هزینه‌های دموراژ شود. بنابراین بررسی دقیق قبل از ارائه به گمرک الزامی است.

تفاوت ترخیصیه با بارنامه

در بسیاری از موارد، واردکنندگان تازه‌کار تصور می‌کنند بارنامه همان ترخیصیه است، اما در واقع این دو سند کارکرد کاملاً متفاوتی دارند.

بارنامه (Bill of Lading) سندی است که هنگام بارگیری کالا در مبدأ صادر می‌شود و نشان می‌دهد کالا توسط شرکت حمل‌ و نقل تحویل گرفته شده و در مسیر ارسال به مقصد است.

اما ترخیصیه زمانی صادر می‌شود که کالا به مقصد رسیده و تمامی هزینه‌ها پرداخت شده است؛ یعنی مجوز تحویل فیزیکی کالا در مقصد.

به زبان ساده:

بارنامه سند مالکیت کالا در مسیر حمل است.

ترخیصیه سند تحویل کالا در مقصد و گواه انجام تعهدات مالی است.

بدون بارنامه نمی‌توان ترخیصیه گرفت، و بدون ترخیصیه نمی‌توان کالا را از گمرک خارج کرد. بنابراین این دو سند به‌ صورت مکمل در فرآیند واردات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

زمان‌ بندی و اعتبار ترخیصیه

ترخیصیه معمولاً دارای اعتبار محدودی است (حدود ۱۰ تا ۱۵ روز از تاریخ صدور). در صورت عدم مراجعه صاحب کالا در این بازه، باید نسبت به تمدید آن اقدام شود.

اگر تمدید در زمان مقرر انجام نشود، کالا در انبار گمرک باقی می‌ماند و هزینه‌های دموراژ به ازای هر روز تأخیر افزایش می‌یابد. در بنادری مثل بندرعباس، این هزینه‌ها به‌ صورت دلاری محاسبه می‌شود و ممکن است رقم قابل توجهی باشد.

از این‌ رو، برنامه‌ ریزی دقیق و همکاری با کارگزاران حرفه‌ای در زمان‌ بندی مراحل ترخیص بسیار حیاتی است.

نکات کلیدی در استفاده از ترخیصیه

1. صحت نام گیرنده:

نام گیرنده در ترخیصیه باید دقیقاً مطابق با نام درج‌ شده در بارنامه و کارت بازرگانی باشد. کوچک‌ ترین اختلاف می‌تواند موجب رد مدارک در گمرک شود.

2. عدم‌ قابلیت انتقال:

برخلاف بارنامه که در برخی موارد قابل انتقال به غیر است، ترخیصیه تنها برای گیرنده مندرج در سند معتبر است و قابل واگذاری به شخص ثالث نیست.

3. الکترونیکی شدن فرآیند:

در گمرکات بزرگ مانند بندرعباس و بوشهر، برخی شرکت‌های کشتیرانی فرآیند صدور و تأیید ترخیصیه را به‌ صورت آنلاین در سامانه‌های مخصوص انجام می‌دهند.

4. ضرورت مهر و امضای اصلی:

گمرک تنها ترخیصیه‌هایی را می‌پذیرد که دارای مهر و امضای معتبر شرکت کشتیرانی باشند. هرگونه کپی یا نسخه فاقد مهر رسمی، از نظر قانونی معتبر نیست.

مشکلات رایج در صدور یا استفاده از ترخیصیه

در تجربه‌ی چندین‌ ساله‌ی شرکت ما، برخی از مشکلات متداول در صدور ترخیصیه شامل موارد زیر است:

۱.تأخیر در پرداخت کرایه حمل یا دموراژ که منجر به توقف صدور ترخیصیه می‌شود.

۲.مغایرت در اطلاعات اسناد (مثلاً تفاوت در شماره بارنامه یا نام گیرنده).

۳.گم شدن اصل ترخیصیه یا ارائه نسخه نامعتبر.

۴.ناهماهنگی بین نمایندگی‌های کشتیرانی و گمرک در زمان تحویل.

۵.عدم تمدید به‌ موقع در صورت گذشت اعتبار ترخیصیه.

با توجه به حساسیت این سند، همکاری با یک تیم حرفه‌ای ترخیص می‌تواند از بروز تمام این چالش‌ها جلوگیری کند.

ارتباط ترخیصیه با سایر اسناد گمرکی

ترخیصیه تنها یکی از مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا است. این سند در کنار بارنامه، قبض انبار، پروفرما، فاکتور، گواهی مبدأ و مجوز ثبت سفارش، مجموعه‌ای از مدارک را تشکیل می‌دهد که بدون آن‌ها گمرک اجازه ترخیص نمی‌دهد.

در واقع، ترخیصیه حلقه‌ی نهایی زنجیره‌ی اسناد حمل‌ و نقل بین‌ المللی است و از دید گمرک، سند اثبات‌کننده‌ی تحویل قانونی کالا از شرکت حمل‌کننده به واردکننده محسوب می‌شود.

مزایای همکاری با شرکت آوین تجارت در دریافت و استفاده از ترخیصیه

شرکت ما آوین تجارت با بهره‌گیری از تیمی متخصص در حوزه‌ی حمل‌ و نقل بین‌ المللی و ترخیص کالا، خدمات کاملی را به واردکنندگان ارائه می‌دهد. برخی از مزایای همکاری با ما عبارت‌اند از:

۱.پیگیری فوری صدور ترخیصیه از خطوط کشتیرانی معتبر

۲.تطبیق دقیق اطلاعات اسناد با مدارک گمرکی برای جلوگیری از توقف پرونده

۳.تسریع در فرآیند صدور و تمدید ترخیصیه

۴.هماهنگی کامل با گمرکات بندرعباس، بوشهر و تهران

۵.کاهش هزینه‌های دموراژ از طریق برنامه‌ ریزی دقیق زمان ترخیص

۶.ارائه مشاوره تخصصی در خصوص بارنامه، بیمه، و پرداخت‌های بین‌ المللی

تیم ما در آوین تجارت در تمامی مراحل از دریافت اسناد تا ترخیص نهایی در کنار واردکننده حضور دارد تا روند کاری بدون خطا و در سریع‌ ترین زمان ممکن انجام شود.

اگر در فرآیند واردات کالا، با چالش‌هایی مانند تأخیر در صدور ترخیصیه، مغایرت اسناد یا پیچیدگی‌های گمرکی رو به‌ رو هستید، تیم متخصص ما آماده است تا با تجربه و ارتباطات گسترده خود در گمرکات بندرعباس، بوشهر و تهران، مسیر ترخیص شما را کوتاه‌ تر و ایمن‌ تر سازد.

جمع‌ بندی

ترخیصیه یکی از مهم‌ ترین و حیاتی‌ ترین اسناد در فرآیند ترخیص کالا است. این سند نه‌ تنها مجوز تحویل کالا از گمرک محسوب می‌شود، بلکه از نظر حقوقی نشان‌ دهنده‌ی پایان تعهدات مالی و اثبات مالکیت واردکننده است. آشنایی دقیق با نحوه صدور، مدارک لازم و زمان‌ بندی آن می‌تواند از تأخیر، هزینه دموراژ و مشکلات حقوقی جلوگیری کند.

شرکت ما آوین تجارت با سابقه‌ای درخشان در ارائه‌ی خدمات ترخیص در بنادر جنوبی و پایتخت، همراه مطمئن شما در تمام مراحل واردات است.

برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه ترخیصیه و اسناد گمرکی، با کارشناسان ما در آوین تجارت تماس بگیرید و از تجربه‌ی چندین‌ساله‌ی ما در مسیر تجارت خود بهره‌مند شوید.

سوالات متداول

 ۱. ترخیصیه دقیقاً چه کاربردی در فرآیند ترخیص کالا دارد؟

ترخیصیه سندی است که از طرف شرکت کشتیرانی صادر می‌شود و نشان می‌دهد صاحب کالا تمامی تعهدات مالی خود را انجام داده است. این سند در واقع مجوز تحویل کالا از شرکت حمل‌ و نقل به واردکننده محسوب می‌شود و بدون آن، گمرک اجازه خروج کالا را صادر نمی‌کند.

 ۲. برای دریافت ترخیصیه چه مدارکی لازم است؟

مدارک مورد نیاز معمولاً شامل بارنامه، قبض انبار، کارت بازرگانی معتبر، معرفی‌ نامه از شرکت صاحب کالا، و فیش پرداخت هزینه‌های حمل و دموراژ است. ارائه‌ی این مدارک به شرکت کشتیرانی، پیش‌ شرط صدور ترخیصیه به‌ نام گیرنده کالا است.

۳. ترخیصیه چه تفاوتی با بارنامه دارد؟

بارنامه سند مالکیت کالا در مسیر حمل است و هنگام بارگیری در مبدأ صادر می‌شود، در حالی‌ که ترخیصیه پس از رسیدن کالا به مقصد و تسویه هزینه‌ها صادر می‌شود و تنها مجوز قانونی تحویل کالا از گمرک به واردکننده است. بارنامه پیش‌ نیاز صدور ترخیصیه محسوب می‌شود.

 ۴. اعتبار ترخیصیه تا چه مدت است؟

ترخیصیه معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ روز اعتبار دارد. اگر در این مدت واردکننده برای تحویل کالا به گمرک مراجعه نکند، باید درخواست تمدید اعتبار بدهد؛ در غیر این صورت، هزینه‌های دموراژ و انبارداری روزانه محاسبه می‌شود که در بنادر بزرگی مانند بندرعباس می‌تواند رقم بالایی باشد.

 ۵. در صورت مفقود شدن ترخیصیه چه باید کرد؟

در صورت گم شدن یا مفقود شدن ترخیصیه، واردکننده باید بلافاصله با شرکت کشتیرانی تماس گرفته و درخواست صدور نسخه المثنی بدهد. برای این کار معمولاً ارائه تعهدنامه محضری و گواهی عدم سوء‌استفاده از نسخه قبلی الزامی است. بدون این مراحل، گمرک اجازه تحویل کالا را نمی‌دهد.

۶. آیا می‌توان ترخیصیه را به شخص دیگری واگذار کرد؟

خیر. ترخیصیه برخلاف برخی انواع بارنامه، غیرقابل‌ انتقال است و تنها برای شخص یا شرکت گیرنده‌ای که در بارنامه درج شده معتبر است. اگر واردکننده بخواهد ترخیص را از طریق شخص ثالث انجام دهد، باید نماینده رسمی خود را با معرفی‌ نامه و وکالت‌ نامه قانونی به گمرک معرفی کند.