اصطلاحات اساسی و کاربردی در فرآیند ترخیص کالا از گمرک

ترخیص کالا یکی از فرآیند های مهم و کلیدی در عرصه تجارت خارجی می باشد. آگاهی از قوانین و آشنایی با اصطلاحات کلیدی و کاربردی در روند ترخیص کالا از گمرک، برگ برنده‌ای برای فعالان در تجارت خارجی به حساب می آید. این دانش، راه تجارتی موفق را برای برقراری ارتباطاتی حرفه‌ای و مفید با واردکنندگان، صادرکنندگان و کارشناسان گمرکی هموار می‌سازد و از بروز هرگونه سوءتفاهم یا خطای احتمالی جلوگیری می کند.

همچنین داشتن تسلط و درک این اصطلاحات به بازرگانان کمک می‌کند تا پیچیدگی‌های قوانین و مقررات گمرکی را به‌راحتی مدیریت کرده و از مشککلات قانونی و تأخیرهای وقت‌گیر دوری کنند. این آگاهی، راه حلی برای کاهش هزینه‌ها، تسریع در امور بازرگانی، و پیشگیری از مشکلات حقوقی است و به معنای تبدیل شدن به یک بازیگر موفق و چابک در فضای تجارت بین‌المللی است.

بنابراین، کاربرد درست این اصطلاحات نه‌تنها منجر به افزایش توانمندی در مدیریت اقدامات گمرکی می شود بلکه به رشد و توسعه کسب و کار شما کمک شایانی می کند.  در این صفحه از سایت شرکت ترخیص کالا و بازرگانی آوین تجارت ایرانیان به معرفی و توضیح اصطلاحات مهم و رایج در فرآیند ترخیص کالا می پردازیم با ما همراه باشید.

1. ترخیص کالا (Customs Clearance)

ترخیص کالا (Customs Clearance) به آزاد سازی کالاهای وارداتی یا صادراتی، بعد از پیمودن مراحل قانونی و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، از گمرک گفته می شود.  این فرآیند یکی از کلیدی ترین مراحل تجارت بین‌المللی به حساب می آید، چرا که از یک سو نشان دهنده تجارتی قانونی در کشورهاست و از سوی دیگر، کاربرد آن می‌تواند تاثیر بسزایی بر هزینه‌ها و مدیریت زمان تحویل کالا داشته باشد. ترخیص کالا شامل مراحل گوناگون و پیچیده ای از جمله ارائه اسناد مورد نیاز، پرداخت هزینه‌های گمرکی، بازرسی کالا و اخذ مجوزهای ضروری است. انجام موفقیت‌آمیز این فرآیند نیازمند تجربه ای موفق، دقت و دانشی کامل از قوانین گمرکی و بازرگانی است. 

2. پروانه ترخیص (Customs Clearance Certificate)

پروانه ترخیص سندی رسمی و معتبر است که توسط مسئولان گمرک صادر می‌شود و نشانگر این است که تمامی مراحل و تشریفات گمرکی برای یک محموله خاص به‌طور کامل انجام و طی شده و کالا آماده خروج از گمرک است. پروانه ترخیص، کلید نهایی آزادسازی کالا برای ورود به بازار داخلی یا انتقال به مقصد نهایی است و برای واردکنندگان و صادرکنندگان با ارزش می باشد. 

3. اظهارنامه گمرکی (Customs Declaration)

یکی از اصطلاحات مهم و پر کاربرد در فرآیند ترخیص کالا اظهارنامه گمرکی است. این سند رسمی، به عنوان پاسپورت کالا برای ورود و خروج از کشور است. و شامل گزارشات کامل از مشخصات محموله، ارزش کالا، نوع بسته‌بندی، و شرایط حمل و نقل است.  تمامی مراحل قانونی و گمرکی بر اساس این سند انجام می‌شود. به زبان ساده تر، اظهارنامه گمرکی پلی بین دنیای تجارت و مقررات گمرکی است که می‌تواند روند ترخیص کالا را آسان کند یا در صورت نادرست بودن، منجر به مشکلات حقوقی و تأخیر در تجارت شما شود. بنابراین، دقت و شفافیت در کامل کردن اطلاعات خواسته شده در این سند، برگ برنده ای برای فعالان اقتصادی، برای عبور سریع و مطمئن از پیچ و خم‌های مراحل گمرکی است.

4. معافیت گمرکی (Customs Exemption)

معافیت گمرکی یکی از تسهیلات ویژه‌ گمرکی است که طبق شرایط و مصوبه هایی در آیین نامه تجاری ایران، به تجار و بازرگانان تعلق می‌گیرد و آن‌ها را از پرداخت قسمتی یا کلیه عوارض و مالیات‌های گمرکی معاف می‌کند. این معافیت‌ها معمولاً به کالاهای خاصی که به منظور کمک های انسانی و خیریه و سیاست های دولتی وارد کشور می شوند تعلق می‌گیرند. از مهمترین فواید معافیت گمرکی رشد تجارت بین المللی و شکوفایی کسب و کارهای تجاری می باشد.

5. عوارض گمرکی (Customs Duties)

به مالیات یا عوارضی اطلاق می‌شود که برای محموله های وارداتی یا صادراتی تنظیم و محاسبه می شود. و هدف آن کنترل و مدیریت تجارت، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، تأمین درآمد ارزی دولت، و تنظیم بازار است. مقدار این عوارض بستگی به نوع، ارزش و وزن کالا دارد و با توجه به سیاست های دولتی کشور امکان تغییرات هرساله آن است. در کل، پرداخت گمرکی بخشی از فرآیند ترخیص کالا است که بدون آن، کالاها نمی‌توانند از قلمرو گمرکی عبور کنند و به دست خریدار برسند.

6. کنترل گمرکی (Customs Inspection)

در روند کنترل گمرکی کارشناسان حاضر در گمرک، کالای وارداتی یا صادراتی را بازرسی می کنند طی این فرآیند کالا باید استانداردهای قانونی را داشته باشد و مطابق با  قوانین شرعی و اسلامی کشور باشد. هدف اصلی این کنترل‌ها، اطمینان از صحیح بودن مشخصات و اطلاعات کالا در اظهارنامه گمرکی،  جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق یا خطرناک، و محافظت از منافع اقتصادی و امنیتی کشور است. کنترل گمرکی شامل بررسی فیزیکی محموله‌ها، نمونه‌گیری برای آزمایش، و مطابقت کالاها با اسناد همراه است. این فرآیند میتواند در گمرک مبدا یا در گمرک مقصد انجام شود و بسته به نوع و حساسیت کالا، میزان بازرسی‌ و کنترل‌ متغیر خواهد بود.

7. مراجعه گمرکی (Customs Visit)

مراجعه گمرکی به اقداماتی اشاره دارد که مأموران گمرک به محل نگهداری کالاها، مانند انبارهای گمرکی، بنادر، یا حتی منطقه های تجاری خاص مراجعه می‌کنند تا از صحت و رعایت مقررات گمرکی و تجاری اطمینان حاصل کنند. این بازدیدها ممکن است به صورت دوره ای یا موردی با هدف بازرسی فیزیکی کالاها، بررسی تطابق مدارک و اسناد با کالاها، یا کنترل شرایط نگهداری و حمل و نقل انجام شود. همکاری تجار با ماموران گمرک در ارائه درست و به موقع مدارک می تواند در تسهیل و تسریع امورات گمرکیو جلوگیری از مشکلات احتمالی بسیار موثر باشد.

8. بارنامه (Bill of Lading)

سندی قانونی و رسمی است که در توسط  حمل کننده صادر می شود و در آن اطلاعاتی از شرایط حمل و نقل، مشخصات کامل کالا و تحویل گیرنده ذکر شده است.  در کل، بارنامه سه نقش اساسی دارد: اول، تأیید می‌کند که حمل‌کننده کالا را تحویل گرفته است؛ دوم، شرایط و جزئیات حمل را تعیین می‌کند؛ و سوم، به عنوان سند مالکیت کالا محسوب می شود. به‌طوری که اگر به فرد دیگر منتقل شود یعنی مالکیت کالا انتقال پیدا کرده است. بارنامه می‌تواند به‌صورت دریایی، هوایی یا زمینی باشد و نوع آن بسته به روش حمل‌ونقل و درخواست صاحب کالا متفاوت خواهد بود.

9. پکینگ لیست (Packing List)

 لیست بسته‌بندی، مانند یک ابزار کارآمد در واردات و صادرات مورد اهمیت است. در پکینگ لیست، جزئیات کامل کالاهای حمل‌شده به‌صورت دقیق و شفاف شرح داده می شود. این سند شامل اطلاعاتی مانند تعداد بسته‌ها، نوع و وزن هر بسته، ابعاد و مشخصات هر واحد، و توضیح کوتاهی از محتویات آن‌ها است. این فهرست برای تطبیق محموله با مدارک تجاری دیگر مانند فاکتور فروش و بارنامه مورد استفاده قرار می‌گیرد و نقش مهمی در تسریع فرآیندهای ترخیص کالا و امور گمرکی دیگر دارد.

10. گواهی‌نامه‌های ضروری (Required Certificates)

این گواهی نامه ها اسناد رسمی هستند که نشان دهنده تطابق کالاهای تجاری با استانداردها و قوانین سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور مبدا و مقصد است.  این گواهی‌ها شامل گواهی بهداشت برای مواد غذایی و دارویی، استانداردها برای کالاهای صنعتی می‌شوند و معمولاً توسط سازمان ها و وزارتخانه های مربوطه صادر می‌گردند. و عدم تهیه آن‌ها می‌تواند منجر به تأخیر در ترخیص شود.

11.گواهی مبدأ (Certificate of Origin)

این گواهی همانطور که از اسمش پیداست معلوم می‌کند کالا از کدام کشور آمده و یا در کدام کشور تولید، فرآوری یا ساخته شده است. این گواهی توسط اتاق بازرگانی وزارت مربوطه در کشور مبدأ صادر می‌شود و در تجارت خارجی برای تعیین تعرفه‌های گمرکی، بهره‌مندی از تخفیف‌ها و معافیت های تجاری، و رعایت مقررات واردات و صادرات کشور مقصد ضروری است. 

12.کد تعرفه (HS Code)

این کد برای شناسایی دقیق و دسته‌بندی کالاها در تجارت خارجی استفاده می‌شود. این کد تعیین می‌کند که هر کالا چیست و تحت چه مقررات و عوارضی باید وارد یا صادر شود. به زبان ساده، این کد مثل یک شناسنامه برای کالاهاست که به گمرک کمک می‌کند سریع‌تر و دقیق‌تر نوع محموله را بشناسد و هزینه‌ها ازجمله عوارض و حقوق ورودی مربوط به آن را محاسبه کند.

13. مالیات بر ارزش افزوده (Value Added Tax – VAT)

اصطلاحی آشنا در ترخیص کالاست و نوعی مالیات غیرمستقیم به شمار می آید. که بر ارزش افزوده کالاها و خدمات در مراحل مختلف تولید و فروش اعمال می‌شود. این مالیات توسط خریدار نهایی پرداخت می‌شود، و به مجموع عوارض گمرکی اضافه می شود. واردکنندگان و تولیدکنندگان موظف هستند این مالیات را از مشتریان دریافت کنند و به دولت پرداخت بپردازند. هدف از دریافت مالیات بر ارزش افزوده، تأمین درآمد برای دولت هاست و موجب تنظیم و مدیریت اقتصادی کشور می شود.

14. حق انبارداری (Storage Fees)

هزینه‌ای است که برای نگهداری بار در انبارگمرکی یا انبارهای عمومی به مدت معین دریافت می‌شود و عموما به صورت روزانه حساب می شود. این هزینه به کالاهایی تعلق می‌گیرد که بعد از ورود به قلمرو گمرک تا زمان ترخیص در انبار نگهداری می‌شوند. مبلغ حق انبارداری بستگی به مدت زمان نگهداری، نوع و ارزش کالا، و شرایط انبار متفاوت خواهد بود. پرداخت به‌موقع این هزینه‌ها برای جلوگیری از جریمه و تأخیر در ترخیص کالا ضرورت دارد.

15. معامله آزاد (Free Trade Agreement - FTA)

معامله آزاد، توافقی بین دو یا چند کشور است و هدف آن کاهش یا حذف هزینه های وارده بر تجارت بین الملل است. این نوع توافق‌نامه‌ موجب می‌شود تجارت بین کشورها راحت تر، ارزان‌تر و رقابتی‌تر انجام شود و به گسترش بازارها، رقابت خارجی، افزایش و توسعه صادرات و بهبود همکاری‌های اقتصادی کمک می‌کنند. به طور کلی، معامله آزاد، به کشورها این فرصت را می دهد بیشتر در عرصه اقتصادی حضور پیدا کنند و از فواید آن بهره بیشتری ببرند.

16. اعلامیه ورود (Entry Declaration)

اعلامیه ورود به سندی اشاره دارد که هنگام ورود کالا به گمرک کشور مقصد، توسط واردکننده یا نماینده حقوقی آن به گمرک ارائه می‌شود و یکی از اولین مراحل برای آغاز ترخیص کاری کالا به شمار می رود. این اعلامیه شامل اطلاعاتی مانند مشخصات کالا، ارزش و نوع کالا، مبدأ، مقصد و دیگر جزئیات لازم برای بررسی و ارزیابی گمرکی است. 

17.واردات موقت (Temporary Importation)

واردات موقت یکی از انواع واردات به حساب می آید که توسط آن کالاها برای مدت مشخصی و با هدف استفاده کالا در نمایشگاه‌ها، پروژه‌های خاص یا تعمیرات وارد یک کشور می‌شوند و پس از پایان مدت تعیین شده مجدداً از کشور خارج می‌شوند. در این نوع واردات، معمولاً عوارض و مالیات‌های گمرکی پرداخته نمی شود. واردات موقت به دولت و کسب و کارهای تجاری این امکان را می‌دهد تا بدون پرداخت هزینه‌های سنگین، نیازهای موقتی خود را در جهت رشد و توسعه تکنولوژی برآورده کنند.

18. تحویل فوری (Express Delivery)

اصطلاح تحویل فوری به خدمات حمل‌ونقل هوایی اشاره می کند و برای ارسال کالاهای حساس به زمان مانند دارو و غذا انجام می گیرد. از معایب این روش هزینه بالای آن است. اما در مواردی خاص برای تسریع در فرآیند گمرکی از این مسیر استفاده می شود.

و در آخر، فعالان اقتصادی در حوزه تجارت خارجی لازم است بدانند، درک صحیح اصطلاحات اساسی و کاربردی گمرک می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و کاهش ریسک‌های احتمالی در امور بازرگانی شود. همچنین، استفاده از خدمات و مشاوره متخصصان حوزه ترخیص کالا می‌تواند به تجار در مدیریت بهینه فرآیندها کمک کند و راه حلی درست برای رفع چالش‌های پیش‌رو باشد.

متخصصان ما در آوین تجارت ایرانیان، با شناخت دقیق از قوانین گمرکی، قادرند موانع احتمالی را ارزیابی و راهکارهای مناسبی به شما بازرگان محترم ارائه دهند. در نهایت، بازرگانان می‌توانند با اطمینان و سهولت بیشتری به اهداف تجاری خود برسند و تجارت بین‌المللی را با موفقیت به ثمر برسانند.